[عمرو الهنداوي]

أستاذ عادل حمد الله بالسلامة .. عندي سؤال سريع لحضرتك .. وهو ليه آلة الكمان دون كل الآلآت الموسيقية اللي كل ما يمر عليها الزمن صوتها يحلو وتغلي في الثمن؟ طيب ده علشان أيه؟ الخشب ولا الاوتار ولا أيه؟

مع جزيل الشكر

اخى العزيز انت سألت سؤال انا بعتبره عبقرى ( للى بيفهم فى الحاجات القيمة اوى ) آلأة الكمان اللى انت بتشوفها دى الغرب اخدها عن الربابة المصرية من ييجى 100 سنة .. وابتدوا يطوروا فيها لحد عصر الباروك وصلت لآخر تطوير وهو الشكل اللى احنا بنشوفه دلوقتى ... وفى عصر الباروك ( من حوالى اكتر من 350 سنة ) ظهر عائلات متخصصة شهيرة فى صناعة الكمان ... الكمان بتبتدى اول حاجة نوع معين من الخشب ... وعشان تعمل كمنجة ممتازة الخشب ده سر .. يعنى ماحدش يعرفه غير العائلات دى فقط .. يعنى فى اوروبا تسمع ان فيه غابات آلاف الافدنة من الاشجار المختلفة الانواع بس انهو نوع اللى بيتعمل من المان ده سر زى اسرار القنابل النووية ... بعد ما بيقطعوا الخشب بيجهزوه للشغل ... يعنى الوش والظهر بتاع الكمنجة ده بيتقطع بمقاسات محددة بيبقى سمكها 4 سم تقريبا وبتبقى زلا الاورمة الخشب ... ومن هنا بتبدأ اول الاسرار ... الاشجار بيبقى جواها سوائل ... يعنى يتهيأ لك انه ناشفة لكن جواها رطوبة .. وقبل ان يشرع فى العمل لازم يطلع منها الرطوبة دى وده السر الاول اللى ماحدش يعرفه يعنى هل بيتركها فى الشمس .. معندهمش شمس زى عندنا تكفى .. هل بيدخلها فرن او ما شابه يعنى دى اول سر ... وده بيتحكم فى جودة الصندوق الرنان اللى حايتعمل بعد كده ... بعد كده بيمسك القطعة اللى حايعملها ظهر الكمنجة ممكن تكون من قطعة او من قطعتين ... الاول بيرسم عليها شكل الظهر الخارجى بعدين بيقطعها وهى تخينة كده بمنشار الاركت .. بعدين تبدأ العملية الشاقة انه بيمسك انواع من وسائل الكحت او الصنفرة بحيث انه بيفحر الظهر بحيث يبقى زى شكل البومبيه اللى انت بتشوفه يعنى سمكها من كل مكان حوالى 3 مللى مثلا ... واخطر حاجة ان السمك ده لازم يكون متساوى فى كل مللى من الظهر وده بيبقى عندهم اجهزة كانت زمان بدائية بتقيس العلمق بعدين دلوقتى بقت اليكترونية زى البوكاليز بتاع الخراط بحيث ان كل ما بيفحر لازم سمك القطعة كلها تبقى مقاس واحد مافيهاش عالى وواطى ... المهلية دى بتاخد ع الاقل من شهر الى شهر ونصف .. بعدين بيعمل وش الكمنجة بنفس الطريقة وبيرسم عليه حرفين ال s اللى هم الشبابيك اللى فى الوش بعدين من انواع تانية من خشب ارق بيشكل جوانب الكمنجة وبيمعل قطع خشبية بيلزقها على الظهر عشان تمسك فى الوش وفى الجوانب بعدين مرحة عمل الرقبة والمفاتيح وتفنيش الكمنجة بعدين لازم يسختبرها ولازم يكون عازف ماهر جدا يعنى بيجيب القرار والجواب ولو لقاها مش الصوت اللى فى مخه يعنى بيغير قطع من الجوانب بيستبدلها بقطع نوع تانى م الخشب .. لحد ماتوصل لدرجة الكمال بيبتدى يدهنها .. وبرضه الدهان ده سر وماحدش يعرف يعمله ( بدليل ان اى كمنجة قديسمة اوىممكن تمنها ملايين لكنها مخربشة والدهان مش حلو بس ممنوع حد يلعب فيها يعنى يسنفرها او يدهنا اى حاجة والا نص صوتها يضيع .. وفى اليابن وبعض المتبقسن فى اوروبا بيعرفوا يدهنوها بس طبعا بياخدوا مبلغ مفزع ... المهم بعد ما الكمنجة تخلص بتكون اخدت سنة بيحطها فى شنطتها ويحطها فى مكان مافيهوش رطوبة وبيخونها مش اقل من عشرين سنة عشان اى رطوبة مازالت باقية تكون نشفت ... عائلات صنع الكمان .. الراجل بيمعل مثلا خمسين كمنجة بيشيلهم للورثة بتوعه يعنى اولاده هم اللى بيبعوهم وبيعملوا غيرهم .. يعنى كل صانع زى استراديفاريوس مثلا مش هو اللى باع الكمنجات ولكن اولاده باعوهم وعملوا غيرهم وكل واحد بيورث اولاده الكمنجات .. لأن كل ما الكمنجة تقدم كل ما الرطوبة بتروح اكتر والخشب صوته بيظهر احلا ... ده سر الكمنجة .. فيه كمان سر الكمنجة صوتها بيقاس بحاجة ... فاكر الشوكة الرنانة بتاعة الفيزيا ؟ بنطرقها ونحط قاعدتها على جسم الكمنجة ... الكمنجة المحترمة بتفضل ترن فترة طويلة اوى اما لو حطيتها على كمنجة صينى مثلا من بتوع دلوقتى صوتها مش بيرن كأنك حاطط الشوطة على كومودينو او دولاب .. ده السر الخدير فى الكمنجة ان كل ما تقدم قيمتها بتغلا ... كمان المشكلة الاخطر انالناس اللى بيمعلوها 99% منهم ماتوا ودلوقتى لو اتعملت ( وفيه ناس بيعملوها برضه .. بس تخيل لما يكون اى واحد بيبع سندوتشات كبدة ف الشارع فى اوروبا بيقبض ف الساعة 15 دولار يبقى الفنان اللى مفيش منه اللى بيعمل الكمنجة فى سنة يقبض كام .. وبرضه الكمنجة بتبقى جديدة محتاجة عشرين سنة عشان تبقى كمنجة يعنى .. اما ف لاصين مصنع بيعمل فى اليوم 500 كمنجة بس طبعا خشب عادى مالهاش قيمة وعلى فكرة ممكن تكتب بالانجليزى فى جوجل عن فيديوهات لصناعة الكمان حتلاقى حاجات تعجبك لو مهتم بالموضوع ... تخيل العود عادى يتعمل وتستعمله جديد .. كل الآلات عادى إلا الكمنجة يعنى عندك الاورج كل سنة بينزل موديل يخلى اللى قبله مالوش قيمة مع اطيب تحياتى