[عادل صموئيل]

الاخ العزيز عاصم المنشاوى

يا بخت الطلبة فى كليات الموسيقى اللى عايزين يعملوا ماجستير ودكتوراه بيكم ... الاسئلة الخطيرة والمهمة اللى بتسألوها هنا فى الصفحة تعمل مواضيع وتنشىء مواضيع لرسالات ماجستير ودكتوراه ... انا فى مخى كلام يملا عشرات الكتب بس مش فى اى وقت انشىء موضوع .. يعنى كلام زى اللى حقوله ممكن حالة من اتنين ... ما افتحش انا الموضوع لأن ممكن القارىء مش مهيأ عشان يقرا الموضوع ويمر عليه مرور الكرام ... والحاجة التانية والاهم انى من كتر المعلومات بيبقى من الصعب انا افتح موضوع .. يعنى لازم بالبلدى حد يجر شكلى يعنى يفتح السيرة وانا اتذكر واقول ...
وبعد ... اول حاجة الكلام اللى فى القصائد اللى ما حدش يقدر يقوله دلوقتى ... دلوقتى عصر اسود ومهبب ... يعنى الجهل منتشر بشكل رهيب ... وفيه ناس بتحاول بكل وسيلة انها تنشر الجهل .. كان زمان عصر الشعر والثقافة والابداع ... وطالما اتوجد شعراء ومبدعين ... يبقى لازم يكون فيه خيال .. والخيال ده طالما خيال يعنى جامح مالوش حدود ... يعنى خلى بالك ... فيه شاعر على قده بيبقى خياله فى حدود الاوضة اللى قاعد فيها .. وفيه شاعر عبقرى خياله بيجمح بيه .. يعنى يبقى قاعد قدامك وخياله سرحان فى الصين ... او فى معاجم اللغة العربية يطلع ويغترف منها كلمات ... واول مانوصل لكلمة كلمات .... فحدث ولا حرج .... ( خلى بالك عبقريتى ابتدت تطلع والعفاريت كلها بتتنطط قدامى دلوقتى ) .. كان زمان الشاعر عايش وسط مين ... وسط شعراء من اللى التاريخ ماجابش زيهم .. وجمهور مثقف زى ما انت ذكرت يعنى بيسمع وحافظ الكلام الجميل ... يعنى وقت الاطلال كانت بتبقى موضة السنة الكل حافظها وبيدندنها .. من اول الاستاذ الجامعى والسفير لحد ماتنزل تحت لقاع المجتمع تلاقى العربجى بيدندن ياحبيبا زرت يوما ايكه ... ولما يتوجد مناخ زى ده الشاعر لازم ياخ باله ان كل قصيدة لازم تحوى معانى جديدة وكلمات جديدة وبيعمل حسابه ان اول ناس تتجنن الشعراء التانيين .. فاهم قصدى ؟ يعنى انا لما اكتب 4 ابيات وشاعر زى احمد شوقى مثلا يقف ويقول الله بصوت عالى ... كان زمان بيحصل كده فى المؤلفين والملحنين ... امال هو الابداع طلع من فراغ ؟ زى ما يكون طباخ بيشتغل عند ناس فى اعلى درجة من التذوق اكيد لازم كل يوم يخترع لهم اكل مش ممكن يدوقوه ف مكان تانى غير ناس اى بتاكل وخلاص الطباخ بتاعهم بيتحبس فى البامية والملوخية والبطاطس ويريح دماغه ... وصلت الفكرة ؟
ده بالنسبة للأبداع ... بالنسبة للتكفير بقا اللى ظهر بعد كده ... كان رجال الدين وقتها بتوع دين مش مدعين .. ورجل الدين اللى على حق بيوعظ تعاليم الدين اما تجار الدين بيبقوا عايزين يعملوا تلاكيك لسيطرة على المغيبين وقليلى العلم والثقافة ... يعنى يقول لهم حاجة عكس الدين 180 درجة وهم يقولوا آمين وتبقى المنهج بتاعهم ... يعنى قصيدة عبد الوهاب لما قالها فى الثلاثينات جئت لا اعلم من اين ... كانت ساعتها ابداع شعراء .. عشان كان فيه ثقافة وابداع وخيال شعراء وكان فيه دين حق .. حتى اذا شيخ شك ان ممكن الكلام ده مش مظبوط اهو بينه وبين ربنا بقا ... لكن لما نزلت اغنية من غير ليه جايين الدنيا مانعرف ليه ... اتقلبت الدنيا ...طلع محامى فاشل عايز يتشهر ورفع قضية انها اعتراض على ارادة الله والكلام الاهبل ده ... المصيبة ان الشىء الصح غاب عن الوجود ... يعنى لما علماء الازهر الافاضل وهم المرجع الدينى الرسمى يجتمعوا مع بعض ويقرروا الكلام ده حرام ولا حلال يبقى فيه كلام تانى ... لكن لما اللى كلامهم غلط اصلا يبقى اللى بيقولوه محل شك او غلط اصلا ... زى اللى قعدوا يقولوا غطوا شعرك غطى شعرك ... راحت الستات مغطية شعرها .. والشباب بقا يروح للكوافير ويعمل التسريحات المخنثة البشعة اللى بتشوفها ف الشارع غير طبعا بيعملوا ديل حصان والتوكة والذى منه ... المفجع ان ولا شيخ قال ياشباب عيب نتشبه بالنساء .
اما السنباطى فى حد ذاته ده قصة تانى ... ده المتخصص الاول فى تلحين الشعر والشعر العويص .. اللى صعب جدا جدا ناس ممكن تستوعبه .. هو بيعملية عملية .... بيعمل له لحن اروع من الروعة تخليه اشهى ما يمكن بالنسبة للشعب ويتحفظ بسرعة زى اراك عصى الدمع وسلوا قلبى مثلا ... ام كلثوم كانت بتختلف عن كل المطربات انه درست لغة عربية على اصولها ... لذلك تلاقيها عمرها ماكسرت حرف فى الاعراب والتشكيل ... وده بسليقتها يعنى مش الم}لف بيقعد يصلح لها وتنسى زى آخرين شفتهم بعينى يعنى بيغنوا القصائد كأنهم ماشيين على الحبل ... دى كانت بتغنى القصيدة وهى كانها قاعدة حاطة رجل على رجل وبتشرب قهوة ... ودارسة مقامات موسيقية ... ودارسة شعر عربى جاهلى وما بعد الجاهلى لحد الشعر الحديث ... لذلك تلاقيها هى الوحيدة اللى كانت تقعد تقلب فى التاريخ مع احمد رامى وتبحث عن القصائد ... وتجيب ديوان وهى ورامى كانوا يفصلوا منه قصيدة زى الاطلال ... او تجيب قصيدة من ابوفراس الحمدانى ... ولو شفت مطربات تانيين تلاقى عمرهم حتى ما سمعوا عنه ... وعشان تختار اراك عصى الدمع اكيد قعدت تقرأ له قصائد كتير واختارت دى ... المهم كل الكلام ده خلا ام كلثوم بقت زى جامعة لما تدى واحد دكتوراه يبقى يستاهلها ( اقصد طبعا الجامعات اللى بتدى الكتوراه بالمجهود مش الجامعات اللى ف اوربا اللى ممكن تشترى منها دكتوراه ف اى حاجة ) ام كلثوم كانت بتسمى السنباطى الموسيقار العبقرى ماقالتش كده عن حد تانى .. فيه ظاهرة متاخدش بالك منها إلا لو كنت جوه المطبخ يعنى انا كنت بشوف السنباطى كتير جدا طبع وكان ساكن فى الف مسكن يعنى فى الحتة اللى قصاد فندق السلام .. يعنى بينى وبينه امتداد شارع احمد عصمت مسافة كيلو ونصف ... لو تلاحظ الملحنين التانيين لو لحنوا قصائد وجمعت اعمال كل واحد حتلاقى الشعراء هم هم كام شاعر بيألفوا لكل الملحنين ... اما السنباطى كان بيبحث عن الشعراء المتميزين ... لذلك كان بيجيب شاعر مش معروف او اول مرة حد يلحن له زى مثلا قصبدة وردة يا حبيبى لاتقل ضاع حبى من يدى ... يعنى فيه فرق بين ما تبحث عن شاعر وتختار منه قصيدة بين اعماله .. وبين لما ترفع سماعى تليفون وتطلب شاعر عادى معروف وتطلب منه يعمل قصيدة ... لكن الخلاصة ... رياض السنباطى ملك القصيدة بلا منافس ... يعنى الموضوع تخصصات ... انت بتشوف مباريات كورة قدم ؟ فيه كلمة مهمة بتتقال ... الاعب الفلانى مكانه كذا ... يعنى بيجيد فى المكان المحدد من الملعب وساعات المذيع مش عاجبه ان المدرب منزله فى مكان تانى ومش واخد راحته ... ليه رياض السنباطى كان بيعمل قصائد كتير وبالذات فى الوقت اللى بعد دخول عبد الوهاب الى دولة او امبراطورية ام كلثوم ؟ عشان هو كان ملك القصيدة ... وعشان عبد الوهاب ما ياخدش منه حتة ... يعنى عبد الوهاب داخل فى منطقة ... لكنها خارج مساحة نفوذ السنباطى ... يعنى اى واحد اكتر حاجة شاطر فيها ايه ... اكيد لازم يعملها عشان يبقى متميز ... ولما عمل القلب يعشق كل جميل .. بيقول انا بعمل كمان لغة عامية يعنى مش بتاع قصائد بس .... طبعا فيه حاجة خطيرة لا ننساها لولا الجمهور المحترم اللى كان لسه مازال موجود لحد سنة 1970 كان السنباطى حفر او نقش على الماء .. يعنى اهم واخطر حاجة الجمهور والمناخ .. فيه كمان حاجة مهمة ... لازم الفنان يعمل حاجة على مستوى الجمهور .. يعنى ممكن يكون فنان كبير اوى اوى ويعمل حاجة بس اعلى من مستوى الجمهور ( او يكون مستوى الجمهور فى التذوق زى دلوقتى واطى اوى اوى ما يفهموش ) يبقى اما هو يكون فنان فاشل يبقى لازم يبطل ... يعنى السنباطى لو مل قصيدة من دول الناهردة 90% من اللى بيسمعوا مش حايفهموها .. يعنى طلع واحد اسمه كاظم الساهر كان بيغنى قصائد فى وقت الشباب اللى بيسمعوه ما يعرفوش يكتبوا عربى ف مش حايفهموا بيقول ايه ... كانوا طبعا عمالين يصقفوا ويرقصوا على الايقاع وهم فى وادى وهو فى وادى ماحدش فام حاجة ... اتمنى ان اكون شرحت شىء نستفيد منه واطيب تحياتى